Philip Tetlock is de wetenschapper achter de darts gooiende chimpansee. Niet dat hij daadwerkelijk een aap gebruikte tijdens zijn 20 jaar durend onderzoek naar voorspellen, dat beeld is door de media geschapen. Een broodje aap dus. Maar omdat het een aansprekend beeld is heeft hij het zo gelaten.

Het kan niemand ontgaan dat een nieuw technologisch fenomeen sterk in opkomst is: de blockchain technologie. Hoewel deze technologie voornamelijk invloed heeft op administratieve processen en minder zichtbaar is dan bijvoorbeeld 3D printing, kan de impact, in ieder geval op de financiële sector en de overheid, niet gemakkelijk worden onderschat. Om de ontwikkelingen te kunnen begrijpen en in perspectief te kunnen plaatsen is een basaal begrip van de werking van Bitcoin onontbeerlijk.

Kinderen en ezels leren nog wel eens van hun fouten. Mijn eigen kinderen zijn hiervan goede voorbeelden. Eén keer teveel betalen voor een dek Pokemon kaarten bleek voldoende. De roes bij de aankoop verdween snel en de verkoopwaarde bleek zeer teleurstellend te zijn. En dit terwijl de verhalen die de aankoop omlijsten getuigden van “geweldige groeikansen in een nieuwe onontgonnen markt”. Pokemon als de jaren 00 variant op de biotech start ups van nu en de bitcoins van gisteren.

Stochastische voorspelbaarheid, de basis van de moderne beleggingstheorie houdt in dat de variabiliteit van beleggingsrendementen voorspelbaar is. In dit artikel wordt bestreden dat winstgevende voorspelbaarheid bij beleggen mogelijk is. Onderschatting van beleggingsrisico’s leidt echter tot financiële en maatschappelijke schade, zoals de financiële crisis van 2008 heeft aangetoond.

In 2015 is het zogenoemde “Witteveenkader” aangepast. Als gevolg daarvan is de fiscaal aftrekbare pensioenopbouw beperkt. In dezelfde periode is het Financieel Toetsingskader (FTK) gewijzigd. Een van de wijzigingen betreft de regels voor indexatie en korting. Zowel de aanpassing van het Witteveenkader als de aanpassingen in het FTK zouden, volgens de wetgever, geen verslechtering opleveren voor het uiteindelijke pensioen van deelnemers in pensioenfondsen.

Het dispositie effect is een wijdverspreide “ziekte” onder particuliere beleggers en houdt in dat beleggers hun winstgevende posities (te) snel verkopen terwijl zij hun verliesgevende posities (te) lang vasthouden. Het resultaat is een suboptimaal beleggingsrendement, omdat winstgevende aandelen vaak nog langere tijd bovengemiddeld presteren, terwijl verliesgevende aandelen vaak nog langere tijd ondergemiddeld presteren.

Wanneer we financieel economische modellen bekijken, zien we dat deze modellen ervan uitgaan dat besluitvormers keuzes maken op basis van rationele gronden. Hetzelfde gaat op voor standaard risicomanagement modellen; ook hier rekent men op rationaliteit van besluitvormers. Individuen worden verondersteld verwacht nut te optimaliseren onder een bepaalde kansverdeling die bij bepaalde uitkomsten hoort.

Een mens neemt per dag wel 10.000 beslissingen. De meeste daarvan zijn triviaal, zoals: Neem ik een kopje koffie of een cappuccino? Een koekje erbij of toch maar niet? Veel beslissingen neem je op de automatische piloot, op je gevoel of je doet gewoon wat anderen doen. Als je een verkeerde keuze maakt, is dat meestal niet zo erg. Maar wat als de beslissing gaat over je financiën, je werk of een ingrijpende medische ingreep?

Een aantal grote boekhoudschandalen heeft wereldwijd geleid tot een roep om betere regulering van de corporate governance van beursgenoteerde bedrijven. In Nederland heeft dit in 2004 geresulteerd in de invoering van de Corporate Governance Code.

Het centrale thema van dit nummer is de wijze waarop mensen financiële beslissingen nemen. Zijn zij in staat dat op een rationele wijze te doen of laten zij zich beïnvloeden door (onbewuste) emoties? Sarah Newcomb heeft een interessante en uitgesproken visie op het beslissingsproces. Zij raadt mensen aan eerst te onderzoeken wat hun persoonlijke drijfveren zijn.

We zijn allemaal mensen met emoties. En mensen maken irrationele fouten die al ver teruggaan in de tijd. De tulpenmanie (1637) wordt door veel economen beschouwd als de eerste beschreven speculatiebubbel (Greater-fool-theory) in de financiële geschiedenis.

De pensioensector beweegt zich steeds verder in de richting van de premieregeling. Daarmee is het waarschijnlijk dat deelnemers in de toekomst meer verantwoordelijkheid zullen krijgen voor hun beleggingen. Dat is een behoorlijke uitdaging, omdat veel deelnemers onvoldoende kennis hebben van financiële concepten. Bovendien is er het risico dat ze in verschillende psychologische valkuilen lopen, waardoor ze besluiten nemen die niet in hun belang zijn.